Inleiding

De musical Artigat is gebaseerd op de musical Martin Guerre van Michel Schönberg en Alain Boublil. De makers van o.a. Les Misérables en Miss Saigon. De uitvoering zoals het Brabants MuziekTheater brengt is een samenvoeging van de uitvoeringen uit Leeds en Londen. De vertaling is van Jos Ritzerfeld en Henk Jansen.

Het verhaal

Artigat - 't hart van de Ariège. Frankrijk 1553

Het wordt langzaam ochtend. Het volk van het dorp Artigat, aan de rand van de Franse Pyreneeën is reeds op de velden en akkers aan het werk als plotseling een groepje Protestanten voorbij komt lopen…. (Proloog)

Het Protestantisme rukt langzaam op in Frankrijk en dreigt ook Artigat te bereiken. Pierre Guerre, een grootgrondbezitter uit Artigat, probeert zijn neef Martin uit te huwelijken aan Bertrande de Rols, dochter van Mme de Rols, ook grootgrondbezitter. Door dit huwelijk zal Artigat Katholiek blijven. Tevens heeft Pierre zijn oog laten vallen op Mme de Rols.

Guillaume een boerenknecht is verliefd op Bertrande en ziet met lede ogen aan hoe Bertrande wordt uitgehuwelijkt. Martin vindt het nog te vroeg voor een huwelijk, maar stemt uiteindelijk schoorvoetend toe…(Werken op dit land)

Benoit, de dorpsgek, is vaak op het land als de anderen er niet zijn en geniet van de natuur. Hij heeft ook altijd zijn “geliefde” Louison (een vogelverschrikker) bij zich met wie hij al zijn gedachten deelt. Bertrande is een van de weinigen van het dorp Artigat die goed bevriend is met Benoit en komt hem het goede nieuws vertellen: ze gaat trouwen met Martin en zal kinderen krijgen! ( Benoit moet je eens horen)

Martin en Bertrande worden door het volk aangekleed en in gereedheid gebracht voor het huwelijk. Mme de Rols en Pierre Guerre spreken hun hoop uit dat Artigat toch vooral Katholiek mag blijven. Père Dominic verbindt het jonge stel in de echt. Het dorp begeleidt het paar volgens traditioneel gebruik naar het huwelijksbed en zingt rondom het bed het paar bemoedigend toe want er moet een erfgenaam komen…Martin gaat echter niet in op Bertrandes avances. (’t Is je huwelijksdag)

Als na enkele maanden nog geen tekenen van zwangerschap te zien zijn, beginnen de drie roddeldames van het dorp Hortense, Celestine en Ernestine zich toch zorgen te maken over Martin’s echtelijke kwaliteiten. Guillaume ruikt een kans om Bertrande voor zich te winnen door Martin belachelijk te maken. Hij wordt hierbij geholpen door zijn kameraden, waarvan een zich verkleed als vrouw en Martin het hof maakt. Bertrande walgt van deze vertoning en gruwt nog meer van Guillaume dan ze al deed.

Guillaume laat zich niet uit het veld slaan en probeert nu Père Dominic op zijn hand te krijgen, die de kans aangrijpt om zijn macht over -en het geloof van- zijn dorpelingen te versterken door in te spelen op hun bijgeloof. Hij besluit uiteindelijk Satan letterlijk uit Martin te slaan……(Waar blijft toch dat kind/de zondvloed) 
Bertrande probeert Martin te troosten maar hij duwt Bertrande ruw weg. Hij voelt zich verraden door Bertrande en vernederd door zijn dorpsgenoten. Hij zweert dat Artigat nog eens tegen hem op zal kijken. Hij vertrekt uit Artigat en sluit zich aan bij het Katholieke leger dat de strijd aangaat met de Protestanten in het noorden van Frankrijk (Martin Guerre)

Zeven jaar later….1560

De strijd is reeds zeven jaar aan de gang en Martin ontmoet in het leger Arnaud du Thil en al snel worden zij vrienden.
Martin vertelt Arnaud alles over zijn jeugd in Artigat, maar verzwijgt vooralsnog dat hij getrouwd is. Als Arnaud hem vraagt samen op zoek te gaan naar een vrouw en een nieuw leven te beginnen als boer vertelt Martin dat hij al getrouwd is. Direct hierna volgt er een aanval van het Protestantse leger en er ontstaat een man tot man gevecht. Martin redt Arnaud’s leven door voor het zwaard te springen dat voor Arnaud bedoeld was. Martin zakt in elkaar en fluistert Arnaud toe om Bertrande te zeggen dat het hem spijt. Weer volgt er een aanval en Martin wordt voor dood achtergelaten door een geëmotioneerde Arnaud du Thil. Arnaud gaat op weg naar Artigat. (Leef heb haar lief blijf haar trouw)

Ondertussen in Artigat beklagen de roddeltantes, die zelf al weer enkele jaren weduwe zijn, zich over het lot van Bertrande en worden daardoor herinnerd aan hun eigen eenzame bestaan (Wij slapen weer alleen)

De droogte houdt aan in Artigat en de oogst dreigt verloren te gaan. Père Dominic vraagt zich tijdens een kerkdienst af wie of wat hier de oorzaak van is. Ligt dit aan Bertrande omdat zij nog steeds wacht op Martin en daarom niet hertrouwt. Ligt het misschien aan de Protestanten die ook rond Artigat gesignaleerd zijn of zijn er dorpsgenoten die het Protestantse geloof aangenomen hebben ?

Guillaume meldt zich aan als vrijwilliger om met Bertrande te trouwen (God’s toorn). Bertrande voelt zich door de dorpelingen in de steek gelaten en bidt tot de Heer om hulp. Cathérine, een vriendin van haar, troost haar en nodigt haar uit om zich aan te sluiten bij haar vrienden die allen Protestant geworden zijn. Bertrande ontroerd door zoveel medeleven valt huilend in Cathérine's armen…(Hoeveel verdriet)

Benoit, de dorpsgek, vermaakt zich buiten zoals gewoonlijk met zijn geliefde, Louison, een vogelverschrikker. Hij is druk doende Louison de gespannen situatie van het dorp uit te leggen. Plotseling staat Arnaud du Thil voor zijn neus en vraagt naar Bertrande. Benoit schrikt eerst maar de vreemdeling stelt zich netjes voor en wint Benoit’s vertrouwen door ook Louison te begroeten.

Benoit is bereid Bertrande te gaan halen… (Louison)

Benoit rent naar de dorpelingen op het land en vertelt opgewonden dat er iemand op zoek is naar Bertrande!
Volgens de dorpelingen kan dat maar een man zijn……hun eigen Martin Guerre.
Hij wordt als held binnen gehaald. Martin is terug dus….. kans op een Katholieke erfgenaam.
Arnaud die een paar keer een poging onderneemt om de waarheid te vertellen vindt het wel grappig en besluit zijn rol als Martin even door te spelen .

Guillaume twijfelt als enige. Maar als Arnaud zelfs weet hoe de dans van Artigat gaat is Guillaume overtuigd dat hij werkelijk Martin is….( Welkom thuis)

Er volgt een tijd van voorspoed in Artigat. Bertrande heeft van het begin af aan door dat Arnaud niet Martin is. Ze verklapt de waarheid niet aan het dorp want zolang Arnaud er is onderneemt Guillaume geen pogingen haar voor zich te winnen. Toch wil Bertrande weten wat er met Martin gebeurd is. Arnaud vertelt dat Martin op het slagveld is gestorven….
Vervolgens bekent Bertrande dat ze Protestant geworden is( De waarheid)

Artigat maakt gouden tijden door, mede dankzij het initiatief en inzet van Arnaud (Martin) is de oogst rijker dan ooit. Er heerst voorspoed en geluk. Iedereen draagt Arnaud (Martin) op handen. Bertrande is trots op haar “man” en wordt verliefd op hem. Ook Arnaud kan zijn liefde voor Bertrande niet langer verbloemen. Om geen verraad te plegen aan zijn oorlogskameraad besluit hij Artigat te verlaten..Al wandelend belanden ze in het bos. Bertrande brengt hem op andere gedachten…..en verleidt hem ( Reik nu niet naar mijn hand)

In het bos treffen de Protestanten van Artigat de voorbereidingen voor hun heimelijke bijeenkomst. Cathérine en André, vrienden van Bertrande, bevinden zich onder hen. Als Cathérine Bertrande en Arnaud ziet, nodigt zij het paar uit om de viering bij te wonen. Vol devotie zingen de Protestanten “De Heilige Strijd”. Arnaud ontroerd door deze wijze van Godaanbidding en de hartelijkheid en vriendelijkheid van de Protestanten, sluit zich ook bij hen aan.
Guillaume die ook in het bos is, is getuige van dit tafereel …..(De Heilige strijd)

Pierre Guerre en enkele notabelen van het dorp zijn bij elkaar en praten over Artigat Plotseling verschijnt Guillaume en onthult dat Bertrande en “Martin” Protestant geworden zijn. Guillaume stormt op Arnaud af en als hij hem wil vermoorden springt Benoit tussen beiden en roept vol wanhoop, om zijn vriend Arnaud te redden, dat het Martin Guerre niet is.( De onthulling. Na deze onthulling begint iedereen te twijfelen aan de identiteit van “Martin”, die echter volhoudt Martin te zijn, om zo Bertrande te beschermen.

Pierre Guerre besluit dat de rechter maar moet oordelen over deze zaak en de waarheid aan het licht zal brengen. (De dag breekt aan)

De strijdende partijen zijn bijeen in de rechtszaal. Aan de ene kant zien we de tegenstanders ( Katholieken) van “Martin” en aan de andere kant de medestanders van “Martin” (de Protestanten). Om beurten proberen zij voor of tegen “Martin” te getuigen (De rechtszaal). Ook Benoit wordt naar voren geroepen, hij zag immers de vreemdeling als eerst en verklaarde eerder al dat het Martin niet was. Benoit probeert wederom Arnaud te redden door ditmaal een zeer verwarrende verklaring af te leggen zodat hij niet gedwongen Arnaud’s identiteit te onthullen en hem daardoor te verraden (Wie)

Hierna legt Arnaud uit dat hij echt Martin is. Er ontstaat een ruzie tussen Katholieken en Protestanten. De Protestanten geven toe net als “Martin” Protestant te zijn. Guillaume ziet dit met stijgende verbazing aan en raakt buiten zichzelf van woede (Martin Guerre reprise). Vervolgens houdt Bertrande een vurig, liefdevol pleidooi voor de man van wie ze houdt, zonder daarbij zijn ware identiteit te onthullen ( Waar ik van hou)

Benoit probeert wederom Arnaud te redden door ditmaal een zeer verwarrende verklaring af te leggen zodat hij niet gedwongen Arnaud’s identiteit te onthullen en hem daardoor te verraden (Wie). De rechter verdaagt de zaak want hij wil zich beraden op de naar voren gebrachte feiten. 

Het volk van Artigat beseft dat zij niet langer een gemeenschap zijn en dat het geloof als een wig tussen hen in staat. Ze vragen zich dan ook af wie de echte bedriegers zijn….(De bedriegers). Als de rechter de zaak hervat en op het punt staat de zaak te seponeren bij gebrek aan bewijs, dient zich plotseling nog een getuige aan……(De laatste getuige)
De rechter spreekt zijn oordeel over de zaak maar ook over het dorp uit.. De dorpelingen zijn er volgens hem de oorzaak van dat alles zo uit de hand gelopen is. Hij verafschuwt hun godsdienststrijd. Arnaud wordt tot nader order opgesloten (Het vonnis)

Guillaume zint op wraak. Hij verzamelt aanhangers en bereidt een plan voor om alle Protestanten te vermoorden, want hij vindt dat het recht aan zijn zijde staat. (Recht dat zegeviert). Guillaume en zijn bende vinden hun eerste slachtoffer: Louison. Benoit, vastgehouden door de bendeleden, moet lijdzaam toezien hoe zijn Louison door Guillaume wordt vernield. Benoit wordt achtergelaten bij de resten van Louison en belooft haar wraak te zullen nemen… (Benoit’s klaaglied)

Bertrande bezoekt Arnaud in zijn cel. Samen zijn ze in afwachting van Martin die weldra zijn oordeel zal uitspreken over Arnaud. Als Martin arriveert ontstaat er een twistgesprek, Martin voelt zich verraden door zijn beste vriend. Arnaud legt uit dat hij werkelijk dacht dat Martin gestorven was. Martin besluit uiteindelijk Arnaud vrij te laten en beseft dat hij een vrouw en vriend armer is…(Waarom)

Guillaume en zijn bende nemen wraak op bijna alle Protestanten door hun huizen in brand te steken en de vluchtende Protestanten te vermoorden. Als laatste neemt hij Bertrande. Als hij ze niet kan krijgen zo redeneert hij; dan niemand!
Martin en Arnaud proberen beiden Guillaume af te leiden door te zeggen dat zij Martin Guerre zijn. Guillaume laat uiteindelijk Bertrande los en stormt in blinde woede op Martin af. Arnaud springt ditmaal voor zijn vriend en vangt de dodelijke steek op. Guillaume probeert weg te komen maar Benoit vermoordt Guillaume met de laatste restjes van Louison…(De brand/moordpartij)

Arnaud sterft in de armen van Bertrande. Iedereen in het dorp beseft nu wat voor een waanzin verschil van geloofsovertuiging teweeg kan brengen. Martin beseft dat hij zijn vriend verkeerd beoordeeld heeft en denkt terug aan de woorden die Arnaud sprak tegen hem op het slagveld:”Leef heb haar lief blijf haar trouw….” (Leef heb haar lief blijf haar trouw).